Wateroverlast, droogte of waterkwaliteit. Wat kan de overheid doen?

In de heuvelachtige bovenlopen van Heulebeek en Passendalebeek in Passendale, Zonnebeke, Moorslede en Beselare zijn veel valleitjes waar je water op kan houden mits het bouwen van dammen. Dit kunnen vijvers in cascade zijn. 's Winters kunnen ze overtollig water lang in de bovenloop houden, 's zomers kan de watervoorraad gebruikt worden voor landbouwdoeleinden. Tussendoor vullen ze het grondwater aan. Mits natuurvriendelijke oevers kunnen het leuke natuur- en wandelgebieden worden. Rietkragen kunnen het water ook verder zuiveren. De voorwaarde is wel dat de paar grote bedrijven die 'aan de bron' van beide beken veel afvalwater lozen, het water verder zuiveren dan vandaag het geval is. Anders zullen het levenloze vijvers met veel algenbloei worden. In de bovenloop van de Heulebeek was er minstens tot in de 18e eeuw een grote vijver, Loonsvijver genaamd. Die kan hersteld worden, dan heb je er nog een mooi verhaal bij.

Decennialang heeft de mens waterlopen aangepast aan zijn eigen behoeften. Veel waterlopen zijn recht getrokken, verdiept, ingedijkt of opgestuwd. Dit werd bijvoorbeeld gedaan om valleigronden te draineren en overstromingen te vermijden. Vele waterlopen en valleien verloren zo hun natuurlijke karakter. Waar mogelijk proberen we deze natuurlijke toestand te herstellen en zo de watergebonden natuur meer kansen te bieden. -Ze vormen voor dier en plant een natuurlijke verbinding tussen water en land; -Ze voorkomen dat meststoffen, pesticiden en landbouwgrond rechtstreeks in de waterloop belanden; -Ze versterken de oever op een natuurlijke manier; -Ze brengen hengelaars en wandelaars bovendien dichter bij de rivier.

in functie van de drooglegging van het vliegveld in Moorsele is de Heulebeek rechtgetrokken tijdens de tweede wereldoorlog, de twee meanders die nog steeds in het landschap aanwezig zijn kunnen terug ingeschakeld worden.

Wachtbekkens bouwen op de hoofdwaterloop in het midden van het stroomgebied, bv voor de Heulebeek thv Dadizele, aan de kerk in Ledegem, Moorsele op nog meer afwaarts hebben weinig effect. De debieten die daar toekomen zijn bij zware buien groter dan de afvoercapaciteit van de waterloop en deze debieten komen toe met veel vertraging op zo'n afwaartse locatie en blijven soms dagen aanhouden. Een wacht bekken, zelfs al is het off-line, is nooit groot genoeg. Bij de hydraulische moddelering van Heulebeek moest ik vaststellen dat de berekende buffering afwaarts de kerk van Ledegem op het grondgebied Moorsele met een buffercapaciteit van 700.000m³ slechts een waterstandsvermindering thv de kerk had van een 10 cm. Ook afwaarts was er weinig effect, 20cm net na het wachtbekken gaande naar geen effect net voorbij Moorsele.

Kies gebieden in het stroomgebied van de Heulebeek waar weinig mensen wonen en probeer daar graslanden vlak naast de heulebeek te verlagen, zodat bij hoge waterstanden de Heulebeek daar in de breedte kan uitbreiden zodat gebieden stroomafwaarts niet overstromen. Op die manier kan voorkomen worden dat huizen van mensen overstromen. Bij de keuze van de locatie moeten afwegingen rond schade worden gemaakt. Kies gebieden waarvan de (economische) schade duidelijk veel lager is dan de schade door overstromen van huizen. Dit gebied staat dan maar een aantal dagen per jaar blank.

Op vele plekken ligt er een vorm van landbouw langs de oevers van de Heulebeek (vnl. in Heule). Ik weet zelf niet voldoende over de vorm van landbouw die er uitgevoerd wordt, maar indien er sprake is van bemesting heeft dit een heel negatief effect op de waterkwaliteit. Wanneer er mest in de Heulebeek terecht komt, ontstaat eutrofiëring (vermesting), waardoor het voor zeer veel dier- en plantensoorten onmogelijk wordt om in de Heulebeek te leven. Idealiter moet er in het hele inzijgings- en afstroomgebied minder bemest worden en enkel met ruwe stalmest. Dit is vaak een bijna onmogelijke vraag aan agrariërs. Een zone langs de oever instellen waar niet bemest mag worden, zodat er minder mest door afspoeling in de beek terecht komt, is dan de beste oplossing.

Door verder te investeren in rioleringsinfrastructuur kan de overheid zorgen voor de verdere zuivering van het afvalwater in het buitengebied. Op vandaag lozen nog heel wat woningen rechtstreeks in het oppervlaktewater. Deze lozingen moeten aangepakt worden.

Een on-line wachtbekken is een bekken waar de waterloop doorloopt of naast loopt zonder scheiding tussen bekken en waterloop. De bedoeling van een wachtbekken is om pas te worden opgevuld als de waterloop zijn maximum afvoercapaciteit heeft bereikt, maw als de beek nagenoeg volstaat. Bij een on-line bekken is, op het moment dat de waterloop zijn volle capaciteit heeft bereikt, het bekken ook vol. Een off-line bekken loopt pas vol als de beek zijn volle afvoerkapaciteit heeft bereikt, dit via een overstort van de beek naar het bekken. Dus komt, op het moment dat de beek het stijgende debiet niet meer aankan, de voorziene buffering pas dan in werking. Bij daling van het debiet in de beek loopt het wachtbekken leeg via een terugslag klep. Dit principe wordt nu, weliswaar manueel door de brandweer, toegepast door de gemeente Ledegem Harelbeek thv de Kleine Izegemstraat.

De Heulebeek is algemeen bekend als er nogal vervuilde beek. Dat wil zeggen dat dat probleem eerst moet worden opgelost, voordat er nieuwe maatregelen genomen kunnen worden. Door de vervuilde bagger (die afvalstoffen vasthoudt, maak je een goede start om de waterkwaliteit te verhogen.

Gisteren was er nog een bedrijf dat aangaf dat er meer ondersteuning zou kunnen komen vanuit overheden.

Door het ontharden van de openbare ruimte zorgen we er voor dat meer hemelwater kan infiltreren in de bodem.

de betonstop heeft er enkel toe geleid dat alle bouwpromotoren nog harder in actie zijn geschoten om in de kortst mogelijke tijd nog zoveel mogelijk bouwsels te realiseren, dit kan de bedoeling niet geweest zijn van de betonstop. rekeningrijden een feit maken zodat mensen hun autokilometers beter in acht nemen. als je moet betalen per gereden km zal dat mensen doen nadenken over hun mobiliteit. de trein nemen moet goedkoper worden dan de auto nemen. fietsers meer ruimte en autoriteit geven in het verkeer. producten die nefast zijn voor natuur en milieu zijn soms noodzakelijk maar moeten dan extra duur worden zodat mensen 2x nadenken voor ze zich die aanschaffen

Eerst de beek volbouwen, en dan pas tot de constatatie komen dat men geen onderhoud meer kan doen. Het mag dan een moeilijk en duur traject zijn. moeilijk en duur lukt ook.

Door het uitwerken van een goed en doordacht subsidiebeleid kunnen we de bewoners stimuleren om te investeren in groendaken, hemelwaterputten, biodiverse tuinen, IBA …

Door de groene zones langs de Heulebeek toegankelijk te maken kunnen we beleving creëren langs de Heulebeek. We maken de waterloop terug zichtbaar en tonen zijn troeven. Ook in het stedelijk gebied moet de waterloop terug zichtbaar gemaakt worden. Hierdoor wordt ook het ‘Ownership’ aangewakkerd. Door als overheid zelf het goede voorbeeld te stellen en de eigenaars te duiden op de meerwaarde en de kansen van deze structuren, zullen die eigenaars makkelijker te overtuigen zijn dit door te vertalen op en langs de eigen gronden.

Recent is in de pers aangegeven dat water door te veel overheid is geregeld. Dringend focussen om gerichter resultaten te boeken naar beter en meer water.

Ruimte voor stilteplek in mooie natuur aan het water

Wat vroeger voor ons een ravotzone was met gewoon gras en een bergje bij de Emiel Hullebroecklaan, wordt nu een natuurlijk avontuurlijke speelzone aangelegd met hogere kwaliteit: door middel van reliëf en infrastructuur (brug, paden, glijbaan, kijkhut -denk ik) beleven de kinderen een aangename tijd in de natuur. Door het spelen in de natuur leren ze er mee omgaan, leren ze omgaan met het water in de buurt en ontwikkelen ze hun lichamelijke, maar ook mentale en sociale vaardigheden. Door het aanleggen van een pad kunnen zowel de grote als kleine Heulenaars (zonder zich met de auto te verplaatsen) een kwalitatieve en gevarieerde natuurwandeling te maken

Nu draaien de bewoners op voor fouten uit het verleden van de overheid. Men zou dat ook kunnen doen via de beek zelf. Nu worden de bewoners "lastig" gevallen en die moeten opdraaien voor de oorspronkelijke keuze

De oevers van de Heulebeek zijn nu op de meeste plaatsen die ik ken heel steil en recht. Door de oeverzone te verbreden en de oever zelf minder steil te maken, zal er minder wateroverlast zijn. Bovendien houden veel dieren en planten van de plas-dras situatie die op die manier langs de oevers ontstaat. Het ondiepe deel zal een goede plek zijn voor veel vissoorten.