Wateroverlast, droogte of waterkwaliteit. Wat kan de overheid doen?

Decennialang heeft de mens waterlopen aangepast aan zijn eigen behoeften. Veel waterlopen zijn recht getrokken, verdiept, ingedijkt of opgestuwd. Dit werd bijvoorbeeld gedaan om valleigronden te draineren en overstromingen te vermijden. Vele waterlopen en valleien verloren zo hun natuurlijke karakter. Waar mogelijk proberen we deze natuurlijke toestand te herstellen en zo de watergebonden natuur meer kansen te bieden. -Ze vormen voor dier en plant een natuurlijke verbinding tussen water en land; -Ze voorkomen dat meststoffen, pesticiden en landbouwgrond rechtstreeks in de waterloop belanden; -Ze versterken de oever op een natuurlijke manier; -Ze brengen hengelaars en wandelaars bovendien dichter bij de rivier.

Mensen subsidiëren die regenputten en onverharde oppervlaktes aanleggen. Negatief advies geven aan bedrijven die water wensen te lozen die niet aan norm voldoet. Vervuiling strenger beboeten.

In de heuvelachtige bovenlopen van Heulebeek en Passendalebeek in Passendale, Zonnebeke, Moorslede en Beselare zijn veel valleitjes waar je water op kan houden mits het bouwen van dammen. Dit kunnen vijvers in cascade zijn. 's Winters kunnen ze overtollig water lang in de bovenloop houden, 's zomers kan de watervoorraad gebruikt worden voor landbouwdoeleinden. Tussendoor vullen ze het grondwater aan. Mits natuurvriendelijke oevers kunnen het leuke natuur- en wandelgebieden worden. Rietkragen kunnen het water ook verder zuiveren. De voorwaarde is wel dat de paar grote bedrijven die 'aan de bron' van beide beken veel afvalwater lozen, het water verder zuiveren dan vandaag het geval is. Anders zullen het levenloze vijvers met veel algenbloei worden. In de bovenloop van de Heulebeek was er minstens tot in de 18e eeuw een grote vijver, Loonsvijver genaamd. Die kan hersteld worden, dan heb je er nog een mooi verhaal bij.

Het afvalwater van de woningen van de Passendalestraat te Zonnebeke komt nu nog via grachten in verschillende waterlopen terecht, zowel richting IJzerbekken als richting Leiebekken, meer specifiek de Heulebeekvallei. Het zou wenselijk zijn om deze woningen aan te sluiten op een rioolwaterzuiveringsinstallatie. Dit zal de kwaliteit van de waterlopen zeker verbeteren.

Een on-line wachtbekken is een bekken waar de waterloop doorloopt of naast loopt zonder scheiding tussen bekken en waterloop. De bedoeling van een wachtbekken is om pas te worden opgevuld als de waterloop zijn maximum afvoercapaciteit heeft bereikt, maw als de beek nagenoeg volstaat. Bij een on-line bekken is, op het moment dat de waterloop zijn volle capaciteit heeft bereikt, het bekken ook vol. Een off-line bekken loopt pas vol als de beek zijn volle afvoerkapaciteit heeft bereikt, dit via een overstort van de beek naar het bekken. Dus komt, op het moment dat de beek het stijgende debiet niet meer aankan, de voorziene buffering pas dan in werking. Bij daling van het debiet in de beek loopt het wachtbekken leeg via een terugslag klep. Dit principe wordt nu, weliswaar manueel door de brandweer, toegepast door de gemeente Ledegem Harelbeek thv de Kleine Izegemstraat.

We plannen - samen met de gemeenten - om in de komende jaren rioleringswerken uit te voeren in Heule, Wevelgem, Kuurne en Lendelede om zo de waterkwaliteit van de Toortelbeek, Rakebosbeek en Vaarnewijbeek beduidend te gaan verbeteren.

De oevers van de Heulebeek zijn nu op de meeste plaatsen die ik ken heel steil en recht. Door de oeverzone te verbreden en de oever zelf minder steil te maken, zal er minder wateroverlast zijn. Bovendien houden veel dieren en planten van de plas-dras situatie die op die manier langs de oevers ontstaat. Het ondiepe deel zal een goede plek zijn voor veel vissoorten.

Een groot deel van de weggrachten en grachten tussen de velden zijn in de voorbije decennia verdwenen of dichtgelegd. Zij zorgen echter voor een snelle daling van de waterstand in de teelaarde dit dma van oppervlakte drainering. Bij veel en lange regenbuien si deze bovenste laag vlug verzadigd. Bij verzadiging van deze bovenlaag stroomt alle bijkomende neerslag over de velden, met afspoeling, naar de nog aanwezige grachten. De landerijen hebben dan hetzelfde effect alsof ze zouden verhard zijn. Na de neerslag zakt terug het water in de bovenlaag. Hoe dichter het grachtenstelsel hoe vlugger de waterstand in de bovenlaag zakt. Belangrijk natuurlijk om terug capaciteit in de bovenlaag ter beschikking te hebben tegen de volgend neerslagperiode.

Maak ruimte voor water door een grootschalig infiltratiegebied aan te leggen in de buurt van de Heulebeek. Dit kan tegelijk fungeren als groen recreatiegebied in de verstedelijkte buurt. Dit gebied is een grote groenzone met waterpartijen waar hemelwater wordt opgeslagen. Dit is goed voor droge periodes en op die manier komt er minder water in één keer in de Heulebeek terecht bij hevige regenval. In het gebied liggen wadi's, vijvers, moeraszones en kruidenrijke grasvelden. Het ziet er super mooi uit en trekt veel mensen aan. Bovendien draagt een groene omgeving bij aan het welzijn van de inwoners van deze streek. Door dit aan te leggen tonen provincie West-Vlaandere en de gemeenten betrokkenheid met bewoners en initiatief voor het behalen van natuurdoelen. Perfect hiervoor is de MEWAF-site in Heule.

Aanleggen van een wandelpad van begin tot einde met plaatsen met (water)recreatie en rustplaatsen/pick-nick-plaatsen onderweg zodat mensen terug meer fietsen, wandelen, ravotten, samen buiten komen

Verder inzetten op projectkaders waar nieuwe samenwerkingsverbanden, innovaties, etc gedurende een bepaalde periode kunnen worden uitgetest. Dergelijke projectkaders zijn nodig om van te leren en zo de juiste beslissingen te nemen voor de toekomst. Een mooi voorbeeld van dergelijk projectkader waarbinnen 8 ambassadeursprojecten zijn goedgekeurd, is de Oproep Proeftuinen Droogte (2019).

Recent is in de pers aangegeven dat water door te veel overheid is geregeld. Dringend focussen om gerichter resultaten te boeken naar beter en meer water.

systematisch de gewone (baan)grachten 'verkameren' of vertrappen, hetgeen een vertraagde afvoer betekent met een betere infiltratie tot gevolg. Dit werkt ook goed bij hellingen. Baangrachten, maar ook alle andere grachten, spelen van oudsher een belangrijke rol inzake effectief waterbeheer. Baangrachten werden vroeger weleens ‘ingebuisd’ door plaatsgebrek binnen het openbaar domein. En grachten waren soms ook open riolen geworden. Dankzij de continue aanpak van de openbare rioleringen kunnen grachten weer ten volle hun rol waarmaken. En waar mogelijk kan men oude ‘ingebuisde’ of gedempte grachten terug openwerken. Bij gebrek aan ruimte voor een open gracht kan men fietspaden, voetwegen en parkeerstroken voorzien van infiltrerende RW-afvoer. Hierbij zijn geen dure en tijdrovende onteigeningen nodig. Een kanttekening is dat infiltratiebuizen geen vertraagde afvoer hebben en dat ze bij te diepe ligging voor ontwatering kunnen zorgen, wat natuurlijk niet te bedoeling is

De Heulebeek is algemeen bekend als er nogal vervuilde beek. Dat wil zeggen dat dat probleem eerst moet worden opgelost, voordat er nieuwe maatregelen genomen kunnen worden. Door de vervuilde bagger (die afvalstoffen vasthoudt, maak je een goede start om de waterkwaliteit te verhogen.

De natuur kan niet makkelijk zijn gang gaan.

Inzetten op innovatieve filters die stikstof en fosfor opvangen vooraleer het in rivieren en beken terecht komt. Hier kan geleerd worden uit het NuReDrain project - https://www.vlakwa.be/projecten/demonstratieprojecten/lopende-projecten/nuredrain/,

Het afvalwater van de woningen van de Overheulestraat - Maalstraat en Wittemolenstraat - Dadizelestraat komt nu nog via grachten in de beek terecht. Het zou wenselijk zijn om deze woonwijken aan te sluiten op een rioolwaterzuiveringsinstallatie. Dit zal de kwaliteit van de beek zeker verbeteren en geurklachten sterk verminderen.

Nabij de Berkenlaan in Moorsele is de Heulebeek ingesloten door private tuinen over een afstand van 300m. Hierdoor is de erfdienstbaarheidstrook voorzien voor het onderhoud van de waterloop niet toegankelijk en is dit traject moeilijk en duur om te onderhouden. Bovendien is er een overstromingsrisico van woningen in de Berkenlaan. VMM wenst samen met de gemeente en de bewoners dit probleem aan te pakken in een gedragen project die een vervolg zou kunnen zijn op het Groen lint door Moorsele.