Wateroverlast, droogte of waterkwaliteit. Wat kan de overheid doen?

De woonwijk Hemelhoek in Ledegem is nog steeds overstromingsgevoelig, de verwachting is dat mede door de klimaatverandering dit risico nog zal toenemen. Daarom wensen we de woonwijk te bescherming van overstromingen door middel van een dijk.

De Heulebeek is algemeen bekend als er nogal vervuilde beek. Dat wil zeggen dat dat probleem eerst moet worden opgelost, voordat er nieuwe maatregelen genomen kunnen worden. Door de vervuilde bagger (die afvalstoffen vasthoudt, maak je een goede start om de waterkwaliteit te verhogen.

Meewerken aan gunstig vergunningenbeleid. Een beleid die goede initiatieven helpt en ondersteunt, zodat gunstige projecten omtrent waterbeheersing en droogte vlotter tot stand kunnen komen. Private initiatieven kunnen van bovenuit ook ondersteund worden.

Mensen subsidiëren die regenputten en onverharde oppervlaktes aanleggen. Negatief advies geven aan bedrijven die water wensen te lozen die niet aan norm voldoet. Vervuiling strenger beboeten.

Lokale overheden dienen een voorbeeldfunctie te vervullen naar de burger, die ook gevraagd wordt om (zeker in periodes van droogte) bewuster met water om te gaan. Het inzetten van leidingwater of grondwater voor toepassingen zoals irrigatie van openbaar groen en sportterreinen valt niet meer te verantwoorden. Rationeler omgaan met irrigatie van bijvoorbeeld voetbalvelden, maar ook nagaan of duurzamere, alternatieve waterbronnen (regenwater, RWZI effluent, etc.) kunnen ingezet worden, is meer dan ooit aan de orde.

Ruimte voor stilteplek in mooie natuur aan het water

Helofytenfilters bestaan watervegetaties met bacteriën die in staat zijn om vervuild water te zuiveren. Dit kan bijvoorbeeld heel goed ingezet worden om het afstromend water van wegen te zuiveren voordat het in de Heulebeek terecht komt. Het is ook mogelijk om andere typen afvalwater te filteren met deze helofyten. Met een helofytenfilter van 150 kuub water kom je al een heel eind. Bovendien schuilen vissen en ongewervelden graag tussen de vegetatie. En het ziet er nog mooi uit ook!

In het centrum van Gullegem is de Heulebeek ingekokerd. Een koker is duur in onderhoud en dit traject heeft geen zelfzuiverend vermogen of belevingswaarde. Ingekokerde trajecten moeten op termijn zoveel mogelijk terug opengelegd worden zodat de Heulebeek zijn plaats en respect terugkrijgt die hij verdient.

Door verder te investeren in rioleringsinfrastructuur kan de overheid zorgen voor de verdere zuivering van het afvalwater in het buitengebied. Op vandaag lozen nog heel wat woningen rechtstreeks in het oppervlaktewater. Deze lozingen moeten aangepakt worden.

Bronbemaling verlaagt het grondwaterniveau. Deze ingreep kan een negatieve impact hebben op fauna en flora en/of grondstabiliteit van de omgeving beïnvloeden, met soms grondverzakkingen tot gevolg. Bij het kunstmatig verlagen van de grondwaterspiegel via een bronbemaling, ben je verplicht het opgepompte grondwater te laten infiltreren buiten de onttrekkingszone of te lozen op een riool voor regenwaterafvoer. Zo kan dit water terug de natuur in. Als deze opties technisch niet mogelijk zijn, mag je het opgepompte water lozen op de openbare riolering. Hier moet je wel rekening houden met een kritische waarde van 10m³/u. Zolang dit debiet niet overschreden wordt, is een lozing op de riolering toegestaan. (bron: Aquafin) Zeker nu we vaker met langdurende periodes van droogte geconfronteerd worden. Lijkt het aan de orde om zeker tijdens deze periodes nuttige toepassingen voor het beschikbare water op te leggen. Eventueel ook meer toezicht op de mogelijkheid tot infiltratie.

Aanleggen van een wandelpad van begin tot einde met plaatsen met (water)recreatie en rustplaatsen/pick-nick-plaatsen onderweg zodat mensen terug meer fietsen, wandelen, ravotten, samen buiten komen

Een on-line wachtbekken is een bekken waar de waterloop doorloopt of naast loopt zonder scheiding tussen bekken en waterloop. De bedoeling van een wachtbekken is om pas te worden opgevuld als de waterloop zijn maximum afvoercapaciteit heeft bereikt, maw als de beek nagenoeg volstaat. Bij een on-line bekken is, op het moment dat de waterloop zijn volle capaciteit heeft bereikt, het bekken ook vol. Een off-line bekken loopt pas vol als de beek zijn volle afvoerkapaciteit heeft bereikt, dit via een overstort van de beek naar het bekken. Dus komt, op het moment dat de beek het stijgende debiet niet meer aankan, de voorziene buffering pas dan in werking. Bij daling van het debiet in de beek loopt het wachtbekken leeg via een terugslag klep. Dit principe wordt nu, weliswaar manueel door de brandweer, toegepast door de gemeente Ledegem Harelbeek thv de Kleine Izegemstraat.

Handhaving en controle van vergunningen, lozingen, verhardingen. Kortere opvolging van de uitvoer van de vergunningen en of ze op een correcte manier gebeuren, zodat boetes vermeden worden.

Nu draaien de bewoners op voor fouten uit het verleden van de overheid. Men zou dat ook kunnen doen via de beek zelf. Nu worden de bewoners "lastig" gevallen en die moeten opdraaien voor de oorspronkelijke keuze

Wachtbekkens bouwen op de hoofdwaterloop in het midden van het stroomgebied, bv voor de Heulebeek thv Dadizele, aan de kerk in Ledegem, Moorsele op nog meer afwaarts hebben weinig effect. De debieten die daar toekomen zijn bij zware buien groter dan de afvoercapaciteit van de waterloop en deze debieten komen toe met veel vertraging op zo'n afwaartse locatie en blijven soms dagen aanhouden. Een wacht bekken, zelfs al is het off-line, is nooit groot genoeg. Bij de hydraulische moddelering van Heulebeek moest ik vaststellen dat de berekende buffering afwaarts de kerk van Ledegem op het grondgebied Moorsele met een buffercapaciteit van 700.000m³ slechts een waterstandsvermindering thv de kerk had van een 10 cm. Ook afwaarts was er weinig effect, 20cm net na het wachtbekken gaande naar geen effect net voorbij Moorsele.

Dat toegankelijk is voor alle mensen met meer diversiteit

Bossen zijn als pompen en sponzen: via evapotranspiratie pompen ze water op en dankzij hun wortels en beschermend bladerdek verhogen ze de infiltratie capaciteit van de bodem (Pena-Arancibia et al. (2019) Forests as 'spunges' and 'pumps'). Daarom stel ik voor dat we ook bomen planten in de omgeving. In plaats van de verharding van de RUP Mewaf site, is hier bijvoorbeeld plaats voor een bos (zie ook de afstromingslijnen op de onderstaande kaart: dit zal de buurtbewoners helpen). Verder geloof ik sterk dat de aanleg van meer groen en bos een positieve impact kan hebben op de ganse buurt (vb. Handson et al. (2016) The human Health and Social Benefits of Urban Forests), die gekenmerkt wordt door een erg klein oppervlakte aandeel in groen.

We plannen - samen met de gemeenten - om in de komende jaren rioleringswerken uit te voeren in Heule, Wevelgem, Kuurne en Lendelede om zo de waterkwaliteit van de Toortelbeek, Rakebosbeek en Vaarnewijbeek beduidend te gaan verbeteren.